Bảo vệ bản sắc dân tộc, định hình 'văn hóa AI' trong Luật Trí tuệ nhân tạo
Nhiều đại biểu Quốc hội đã có ý kiến về việc kiểm soát môi trường ảo, văn hóa số trên cơ sở bảo vệ, tôn trọng bản sắc văn hóa dân tộc.
Trong phiên thảo luận tổ của kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV về dự án Luật Trí tuệ nhân tạo, nhiều đại biểu đã có ý kiến về việc bổ sung các nguyên tắc bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc, phát huy giá trị văn hóa Việt Nam, đồng thời đảm bảo công bằng, minh bạch, bảo vệ người dùng trước các hệ thống AI.
Bổ sung nguyên tắc bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc và văn hóa số
Một trong những điểm nổi bật mà các đại biểu Quốc hội đề xuất đó chính là việc bổ sung nguyên tắc bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc khi sử dụng AI.
Cụ thể, đại biểu Tạ Văn Hạ (đoàn TP.Đà Nẵng) nhấn mạnh đến sự cần thiết của hành lang pháp lý kiểm soát môi trường ảo và văn hóa số. Theo đó, đại biểu này đề nghị bổ sung vào luật nguyên tắc yêu cầu hệ thống AI phải tôn trọng ngôn ngữ, giá trị văn hóa, khuyến khích giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc. Đồng thời, Chính phủ cần xây dựng chiến lược kho dữ liệu văn hóa‑ngôn ngữ Việt Nam phục vụ phát triển AI.
Đảm bảo nguyên tắc nhân văn, minh bạch, bình đẳng và trách nhiệm giải trình
Đại biểu Bùi Hoài Sơn (đoàn TP.Hà Nội) đánh giá cao hệ nguyên tắc dự thảo đã đề ra nhưng đề nghị cấu trúc lại theo nhóm (nhóm quyền con người – người dùng; nhóm an toàn – rủi ro; nhóm chuẩn mực văn hóa; nhóm phát triển – hội nhập). Tuy nhiên, dự thảo cần bổ sung nguyên tắc trách nhiệm giải trình, khả năng truy xuất nguồn gốc mô hình, đánh giá tác động văn hóa – xã hội – giới.
Bổ sung điều cấm và quản lý mô hình nguồn mở
Một số đại biểu đề nghị bổ sung các điều cấm rõ ràng đối với hệ thống AI rủi ro không thể chấp nhận, đồng thời làm rõ nguyên tắc quản lý mô hình AI mã nguồn mở, giấy phép sử dụng và các yêu cầu pháp lý khi chỉnh sửa, phân phối lại.
Các đại biểu Quốc hội kiến nghị Dự thảo cần hoàn thiện:
(1) Bổ sung nguyên tắc bảo vệ bản sắc văn hóa dân tộc, xây dựng “văn hóa AI”.
(2) Nhóm hóa hệ nguyên tắc và tăng cường cơ chế trách nhiệm giải trình.
(3) Rà soát và bổ sung các điều cấm, làm rõ khung pháp lý cho mô hình mã nguồn mở.
(4) Khuyến khích phát triển ngành văn hóa, sáng tạo, bảo tồn di sản dựa trên ứng dụng AI.
Các phiên thảo luận khẳng định sự cần thiết của việc xây dựng Luật Trí tuệ nhân tạo theo hướng cân bằng giữa phát triển công nghệ, bảo vệ quyền và giá trị văn hóa - xã hội, nhằm hướng tới một hệ sinh thái AI nhân văn, bền vững.
