Tháo dỡ nhà Rông hoành tráng nhưng sai văn hóa truyền thống ở Tây Nguyên

Ngày 13/10, theo nguồn tin của PV, Chủ đầu tư dự án công trình Nhà rông tại làng la Gri, xã Biển Hồ thuộc quy hoạch khu du lịch quốc gia Biển Hồ - Núi lửa Chư Đăng Ya đang cho máy móc và nhân công tháo dỡ các khối nhà bê tông. Đây là công trình xây sai thiết kế, chắn ngang tầm nhìn núi lửa Chư Đăng Ya - 1 trong 10 núi lửa đẹp nhất thế giới, là khu du lịch cấp Quốc gia đã được quy hoạch.

Vào tháng 7/2025, Đoàn kiểm tra của UBND tỉnh Gia Lai kiểm tra hiện trường xác định: Dự án nhà rông Ia Gri dưới chân núi lửa Chư Đăng Ya có nhiều điểm chưa đảm bảo trong quá trình lập hồ sơ, lấy ý kiến các cơ quan đơn vị hữu quan; cộng đồng nơi triển khai dự án…; việc bê tông hóa Nhà rông, thiết kế không đúng theo mẫu nhà rông truyền thống của dân tộc J’rai; việc bố trí các hạng mục không phù hợp với văn hóa dân tộc J’rai… có nguy cơ phá vỡ cảnh quan núi lửa Chư Đăng Ya.

Dự án này có tổng mức đầu tư hơn 9 tỷ đồng, do Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng huyện Chư Păh (cũ) làm chủ đầu tư, đơn vị thi công là liên danh nhà thầu H.D.G.L và Công ty TNHH MTV An Kỳ Gia, đơn vị giám sát là Công ty TNHH Tư vấn thiết kế SPT, chủ đầu tư là Ban Quản lý huyện Chư Păh (cũ) đã tổ chức xây dựng sai thiết kế, thay vì xây dựng nhà rông theo nguyên bản truyền thống, lại bê tông hóa nhà rông. Chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai đã chỉ đạo tháo dỡ công trình, yêu cầu việc tháo dỡ phải hoàn thành trước ngày 15/10/2025.

Vào ngày 29/5/2024, UBND tỉnh Gia Lai đã có tờ trình và ngày 24/02/2025 Bộ Xây dựng đã có văn bản thống nhất đưa khu vực Biển Hồ - Núi lửa Chư Đăng Ya quy hoạch khu du lịch cấp Quốc gia... Quyết định số 201/QĐ-TTg, ngày 22/01/2013 của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch tổng thể phát triển du lịch Việt Nam đến năm 2020, tầm nhìn đến năm 2030, trong đó cũng nêu rõ chủ trương quy hoạch Biển Hồ - Chư Đăng Ya là Khu du lịch cấp Quốc gia.

Khu vực Tây Nguyên chỉ có 5 khu được quy hoạch Khu du lịch cấp Quốc Gia và Chư Đăng Ya chính là 1 trong số đó.

Qua nhiều nỗ lực, kỳ vọng có 1 khu du lịch cấp Quốc gia để tạo đột phá về phát triển, bảo tồn văn hóa gắn vơi du lịch, nền kinh tế không khói..., nhiều nhiệm kỳ lãnh đạo tỉnh đã quan tâm, kiến nghị và được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt đưa vào quy hoạch hệ thống khu du lịch cấp Quốc gia...

Một khu du lịch tầm vóc như thế, nhưng bị dự án nhà rông bằng bê tông gây phá vỡ kiến trúc, làm ảnh hưởng đến văn hóa truyền thống Tây Nguyên, khi dự án bị phát hiện sai phạm, phá vỡ cảnh quan văn hóa bản địa, Giám đốc Ban Quản lý các dự án đầu tư xây dựng tỉnh Gia Lai ký văn bản yêu cầu chủ đầu tư là Ban Quản lý Chư Păh (huyện Chư Păh cũ) tiến hành ngay việc tháo dỡ nhà rông bằng bê tông, bàn giao mặt bằng trước ngày 20/9, để chuẩn bị công tác tổ chức Lễ hội hàng năm tại núi lửa Chư Đăng Ya, tuy nhiên chủ đầu tư vẫn không thực hiện.

Tại hiện trường, 2 khối tòa nhà được đúc toàn bộ bằng bê tông, cốt thép, các mảng tường được xây bằng gạch đỏ, mái 1 tòa nhà được lợp bằng sắt kiên cố, các cột móng nhà đều được đổ trụ tròn bằng bê tông, hoàn toàn trái ngược với kiểu cách nhà rông truyền thống của người J'rai. Sau nhiều chỉ đạo quyết liệt từ cấp tỉnh, dự án nhà rông bằng bê tông, sai thiết kế đã chính thức bị tháo dỡ, hoàn trả lại mặt bằng.